8

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Size çok önemli bir yaşam öyküsünden söz edeceğim.

Çanakkale’de Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte çarpışmış, 22 bin şehit verdiğimiz Galiçya (Avusturya-Macaristan-Polonya arasında bir yer) cephesinde iki kolunu kaybetmiş Kolsuz Faik’ten,  Mehmet Faik Yılmazipek’ten söz edeceğim.

Önümde Kolsuz Faik’in yaşam öyküsünü anlatan bir kitap var. Dr. Mithat Atabay’ın yazdığı ‘Ömür Su Gibi Akıp Giderken’ adını verdiği yapıtın alt başlığı ‘Çanakkale’den Galiçya’ya Fabrikatörlükten Meclise’ adını taşıyor.

*****

Kolsuz Faik, Antalya İbradı kökenli bir aileden geliyor. Ancak Kolsuz Faik 1894 yılında babasının görev yeri Yozgat Boğazlıyan’da dünyaya geliyor.

Birinci Dünya Savaşı sırasında ihtiyat zabiti olarak orduya katılıyor.

Çanakkale’den sağ çıkıyor, ancak  Galiçya’da 22 bin canla birlikte iki kolunu bırakarak yurda dönüyor.

****

Yapıtta ilginç bir konuşmaya rastladım. Kitabını yazdığım Kore Savaşı’nda Amerikalıların bu tür tumturaklı sözlerini çok okumuştum.

Bakın Alman İmparatoru Wilhem neler söylemiş:

“Siz Türk Ordusu! Dedelerinizin atlarını suladıkları şu topraklarda büyük kahramanlık gösterdiniz. Düşmanın üstün çabalamalarına rağmen bir karış geri çekilmediniz. Şark cephemizin bozulmamasına çalıştınız, gayret ettiniz. Bütün Alman hükümeti ve milleti namına size teşekkür ederim. Şimdi bir subayımız ordunuzda mevcut bütün subayların göğüslerine birer Alman madalyası takacaktır.”

(Sayfa-59).

Türk milletinin evlatlarının kanı bir madalya değeri kadar, gerisi boş laf!

****

Kolsuz Faik’in öyküsüne yeniden dönersek…

1919 yılında Avusturya’daki tedavi merkezinden İstanbul’a dönen savaş malulü Üsteğmen Faik, Bursa’ya gelip yerleşiyor.

Uzunçarşı’da kırtasiye, hırdavat, tuhafiye işleriyle uğraşmaya başlıyor.

O sırada çarşıda yangın çıkıyor, devlet tazminat ödüyor savaş kahramanına…

Kardeşlerinin de desteğiyle 1930 yılında Ohannes Taşçıyan’a ait Taşçıoğlu Fabrikası’nı devletten satın alarak ipekçilik işine giriyor.

****

Dr. Mithat Atabay, o sırada Bursa ekonomisinin durumunu şöyle anlatıyor:

“Bursa Sanayi ve Ticaret Odası’na göre Bursa’da ipek ve dokuma sanayisi Cumhuriyetle birlikte neredeyse yeniden kurulmuştu. Rum ve Ermenilerin ülkeyi terk etmesinden sonra Bursa’daki 25 ipek ve büküm fabrikasından sadece 1920 yılında kurulmuş olan Sakarya ve Gaffarzade’nin iki fabrikası kalmıştı. 1923 yılında Bursa’da sadece üç harap dokuma fabrikası bulunuyordu. 1925 yılında kurulan Dokumacılık Şirketi/İpekiş’te tezgahların toplamı 15’i geçmiyordu. Sanayiyi Teşvik Kanunu sayesinde Bursa’daki fabrikalar giderek artmış, 1925 yılında 5, 1927 yılında 8’e yükselmişti.”

(Sayfa-79).

****

İşte bu koşullarda işe girişiyor Faik Yılmazipek…

“Bu arada mübadele ile Bursa’ya gelen mübadiller arasında ipekböceği ile ipekçilik işinden anlayan pek çok kadın ve ustanın da bulunması onu cesaretlendirmişti.”

(Sayfa-79).

****

Mustafa Kemal de Bursa’daki ipekçilik gelişimiyle ilgiliydi. 19 Ocak 1933 yılında Bursa’ya geldiğinde Kültürpark’ın kıyısındaki İpekiş’in bütün bölümlerini gezerek bilgi almıştı.

****

Şu alıntıyı da yapmama izin verin lütfen:

“Cumhuriyetin ilk yıllarında Bursa’da ipekçilik adına sadece koza çıkarmak yapılmaktaydı. 1938 yılına gelindiğinde 27 çeşit ipekli ve desenli kumaş üretilir hale gelmişti. Bu ipekçiliğin makineleşmesi ile gerçekleşmiştir.

Abidin Daver Bursa’da gördüğü İpekböcekçiliği Enstitüsü’nü şöyle anlatmıştı: ‘Bu müessesenin vazifesi Türkiye ipekböcekçiliğini nizama koymaktır. Başında Halkalı Ziraat Mektebi’nden mezun olduktan sonra Fransa’nın Lyon Üniversitesi’nde ve bir İtalyan üniversitesinden mezun olmuş ipekböcekçiliği ihtisası yapmış olan Dr. Tahir Tetmen vardır.”

(Sayfa-86).

YUNANLILAR DUT VE MEYVE AĞAÇLARINI BİLE KESİYOR

İlginç bir sayı da veriyor Kolsuz Faik’in yaşamını yazan yazar…

Savaştan önce 18 milyon kilo yaş koza üreten Türkiye, Kurtuluş Savaşı sırasında 60-70 bin kiloya kadar düşüyor.

Bunda savaş sırasında dut ağaçlarının kesip yakılması kadar Yunan ordusunun dut ve meyve ağaçlarını kesmek için özel birlik çıkarmasının da payı olduğunun altını çiziyor.

(Sayfa-89).

Keşke Yunan kazansaydı diyen kafaya ithaf olunur!

****

Faik Yılmazipek siyasete atılıyor, 1946 yılında CHP’den milletvekili oluyor.

1950 seçimlerini kaybediyor, iş yaşamına devam ediyor.

24 Temmuz 1968 tarihinde de hayata gözlerini yumuyor.

Kolsuz Mehmet Faik Yılmazipek’in mezarı Pınarbaşında’dır.

Demirkapı’daki fabrikası halen atıl halde duruyor, restore edilerek, geleceğe taşınmayı bekliyor.

****

Bu yazının dipnotu: Bursalı birisinin yazması gereken kitabı, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi yazıyor. 2022 yılında Paradigma Akademisi yayını olarak çıkan kitabı ancak oradan isteyerek bulabildim.