8

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Aslında her şey,  22 Mart 1922’de başladı. İtilaf Devletleri Türk ve Yunan kuvvetlerine yeni bir barış önerisi sundu. Ancak bu öneride yer alan askeri denetim hükmü, tam bağımsızlık ilkesiyle çeliştiği için, TBMM tarafından reddedildi.

Yarın 22 Ağustos; bundan tam 101 yıl önce Mustafa Kemal’in  “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz.” ünlü cümlesi, ilk kez bu tarihte söylenmişti.

Ve 4 gün sonra,  Büyük Taarruz başlamıştı.

Büyük Taarruzu en iyi anlatan eserlerden biri de “Kuvayı Milliye Destanı”, adıyla Nâzım Hikmet’in  bölümler halinde anlattığı ünlü şiirdir.

Nâzım Hikmet, Kuvayi Milliye Destanı’nı 1939’da yazmaya başlamış, 1941’de bitirmiştir.

Nazım bu ünlü yapıtın sonuna, “939 İstanbul Tevkifhanesi, 940 Çankırı Hapisanesi, 941 Bursa Hapisanesi” diye bir not düşmüştür.

Nâzım Hikmet’in İstanbul Tevkifhanesi’nde yatarken kendisini ziyarete gelen dostlarından Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Nutuk’unu istemiş, bu kitaptan yararlanarak, destanın yazımına devam etmiştir.

Bir de dayısı Ali Fuat Cebesoy’dan aldığı bilgileri de kullandığını biliyoruz.

Bu ünlü yapıt Türkiye’de ilk kez, 1965 yılında “Kurtuluş Savaşı Destanı” adı ile Yön Yayınlarınca yayımlandı.

Daha sonra yine “Kurtuluş Savaşı Destanı” adı ile 1973’te, 1975’te de tekrar yayımlandı.

“Kuvayı Milliye/Destan” adı ile ilk kez Bilgi Yayınlarınca Temmuz 1968’de yayımlandı.

***

Bana göre; Nazım Hikmet’in Kuvayı Milliye Destanı Kurtuluş Savaşı’nı ve dolayısıyla 30 Ağustos’u en iyi anlatan eserdir.

30 Ağustos’u anlamak için, Kuvayı Milliye Destanı’ndan iç içe geçmiş birkaç bölümünü aktarmak istiyorum.

***

Ateşi ve ihaneti gördük

ve yanan gözlerimizle durduk,   bu dünyanın üzerinde.

İstanbul 918 Ekim’inde, İzmir 919 Mayıs’ında

Manisa, Menemen, Aydın, Akhisar,

Mayıs ortalarından Haziran ortalarına kadar;

yani tütün kırma mevsimi, 

yani, arpalar biçilip buğdaya başlanırken  yuvarlandılar.

Adana,  Antep, Urfa, Maraş düşmüş dövüşüyordu !..

Ve kanlı bankerler pazarında  memleketi Alaman’a satanlar,

yan gelip ölülerin üzerinde yatanlar,

düştüler can kaygusuna,

ve kurtarmak için başlarını  karanlığa karışarak basıp gittiler.

Yaralıydı, yorgundu, fakirdi millet,

en azılı devletlere karşı dövüşüyordu

 köle olmamak için iki kat soyulmamak için.

Murat nehri, Canik dağları ve Fırat,

Yeşilırmak, Kızılırmak,

Gültepe, Tilbeşar Ovası, gördü uzun dişli İngiliz’i.

Ve Aksu’yla Köpsu, Karagöl’le Söğüt Gölü

ve gümüş basamaklı türbesinde yatan  büyük âşık,

şapkası horoz tüylü İtalyan’ı gördü.

Ve Çukurova,  Seyhan, Ceyhan ve kara gözlü Yürük kızı,

gördü mavi üniformalı Fransız’ı.

Ve devam ettik ateşi ve ihaneti görmekte.

Eşraf, âyân ve ağalar düşmanla birlik oldular.

Ve inekleri, koyunları, keçileri sürüp, götürüp, gelinlerin ırzına geçip,

çocukları öldürüp  ve istiklâli yakıp yıktıkça düşman,

dağa çıktı mavzerini, nacağını, çiftesini kapan

ve çığ gibi çoğaldı çeteler.

ve köylülerden paşalar görüldü,  kara donlu köylülerden.

(…)

Dayandık,

dayandık her yanda,

dayandık İzmir’de, Aydın’da,

Adana’da dayandık,

dayandık, Urfa’da, Maraş’ta, Antep’te.

(…)

 Dağlarda tek,  tek  ateşler yanıyordu.

Ve yıldızlar öyle ışıltılı, öyle ferahtılar ki

şayak kalpaklı adam, nasıl ve ne zaman geleceğini bilmeden

güzel, rahat günlere inanıyordu

ve gülen bıyıklarıyla duruyordu ki mavzerinin yanında,

birdenbire beş adım sağında onu gördü.

Paşalar onun arkasındaydılar.

O, saati sordu.

Paşalar : «Üç,» dediler.

Sarışın bir kurda benziyordu.

Ve mavi gözleri çakmak çakmaktı.

Yürüdü uçurumun başına kadar, eğildi, durdu.

Bıraksalar ince, uzun bacakları üstünde yaylanarak

ve karanlıkta akan bir yıldız gibi kayarak

Kocatepe’den Afyon Ovası’na atlayacaktı.

(…)

Saat Beş otuz…

Ve başladı topçu ateşiyle, büyük taarruz (…)

Sonra; düşmanın cepheleri düştü.

 30 Ağustosta düşman esir olundu(…)

Sonra, 9 Eylülde İzmir’e girdik

(…)

Eli yüzü kan içinde Ali onbaşı şu türküyü işitti:

        «Dörtnala gelip Uzak Asya’dan

          Akdeniz’e bir kısrak başı gibi uzanan

                                      bu memleket bizim.

          Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak

          ve ipek bir halıya benzeyen toprak,

                                      bu cehennem, bu cennet bizim.

***

Mükemmel bir anlatım,

Ancak, başlıkta dediğim gibi, bu destanda sadece kahramanlık öyküsü yok. Bir de ihanet edenlerin, bir gece yarısı sıvışıp kaçanların öyküleri de var.

Dolayısıyla geçen hafta gündemi meşgul eden; “Hatay Arap toprağıdır, keşke Fransızlar’da kalsaydı” anlayışında olanlar için bir bölümü tekrar aktarmak istiyorum. 

… Ve kanlı bankerler pazarında memleketi Alaman’a satanlar,

yan gelip ölülerin üzerinde yatanlar,

düştüler can kaygusuna,

ve kurtarmak için başlarını karanlığa karışarak basıp gittiler…

Kim bunlar?