0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İki dereceli seçim modeli:

Osmanlı Devleti’nde yapılan seçimlerde ve 1922-1927-1931 yıllarında Cumhuriyet ‘Türkiyesi’nde yapılan genel seçimlerde, iki dereceli seçim sistemi ve sadece erkelerin katıldığı seçim sistemi uygulanmıştır. 1934 yılında kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesiyle; 1935-1938 genel seçimleri yine iki dereceli seçim sistemi uygulanmıştır.

İlk seçim belgesi (Osmanlı’da yapılan İlk seçim Belgesi 1830)

A- Tek dereceli iki turlu seçim modeli:

2015 – 2018’de Cumhurbaşkanlığı seçiminde geniş bölge iki turlu ve seçim sistemi uygulanmıştır.

B- Tek dereceli tek turlu seçim modeli:

1946 yılı açık oy gizli sayım ve tek dereceli çoğunluk seçim sistemi.

(1948 sonrasında gizli oy açık sayıma sistemine geçildi)

1950-1954-1957 Tek dereceli çoğunluk sistemi uygulanmıştır.

1961 – 1965 ulusal artıklı (milli bakiye) nispi temsil sistemi

1969-1973-1977 nispi temsil seçim sistemi

1983- barajlı nispi temsil seçim sistemi

1987-1991 barajlı ve bölge barajlı nispi temsil seçim sistemi

(1987’de bunlara ilaveten her seçim çevresi için kontenjan adaylı sistemi ve 1991’de  tercihli oy sistemi de kullanılmıştır)

1995-1999-2002-2007-2011-2015 barajlı nispi temsil seçim sistemi

2018 – barajlı ve parti itifaklı seçim sistemi

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli Seçim Sistemi

2018 genel seçimlerinde, siyasi partilerin seçimlerde iş birliği yapabilmelerine yasal bir dayanak oluşturmak için “ittifak” modeli uygulanmıştır.

Nedeni, ilk olarak cumhurbaşkanlığı seçiminde gerekli oy oranının yüzde 50’nin üzerinde olması gerektiğidir.

İkincisi; parlamento dağılımının yürütmenin lehine, yani cumhurbaşkanının etkin bir yönetim sergilemesi için, çıkaracağı kararnamelerin, parlamentoda kanunla engellenmesini önlemeye yönelik, parlamenter sayısını arttırmaktı.

Bu nedenle, ülke genelinde olan yüzde 10’luk seçim barajının aşılabilmesi için, ittifak çatısı altında girilmesi zorunluluğu oluşmuştu.

Seçim ittifakının yasal hale gelmesinin ardından, AK PARTİ ve MHP’nin birlikteliği ile “Cumhur İttifakı”; CHP, SP ve İYİ P.’nin birlikteliği ile  “Millet İttifakı” oluştu.

Seçimde ilk kez uygulanan “ittifak ortak oyu”  modeline göre; İttifakın aldığı oy, eğer yüzde 10 barajının üzerindeyse, ittifak partilerinden herhangi biri yüzde 10’dan az oy alsa bile, parlamentoya girmeye hak kazanıyordu. Alınan oylar  toplam seçim çevresinde ortaya çıkan ittifak katsayılarından hareketle, kaç milletvekili çıkardığı hesaplanarak bulunuyordu. Bağımsız adaylar, il seçim çevresinde gerekli milletvekili oy sayısını aşarlarsa, doğrudan parlamentoya girebiliyordu. Bu sistem ilk kez Türkiye’de uygulanan bir model oldu.

 Seçim Sisteminde 2023 değişikliği

14 Mayıs’ta değişen seçim yasası ilk kez uygulanacak. Seçim barajı, yüzde 10’dan yüzde 7 olarak düzenlenmiştir.

Ancak, geçmiş modelde olduğu gibi, İittifak oyları yüzde 7’yi yani barajı geçerse, ittifaktaki tüm partiler barajı geçmiş sayılacaktır.

Bu modeldeki, bir diğer değişiklik, geçmişte milletvekili çıkarmak için ittifakın toplam oyu ele alınıp sayılırken, bu sistemde ittifakların değil partilerin kendi aldıkları oy toplanacak.

Bu değişikliğin en önemli nedeni, yasa çıkarıldığı tarihte, MHP’nin oy oranının anketlerde yüzde 10 barajının altına inmesi ve Ak partinin oyunun Türkiye’nin birçok ilinde en yüksek oya sahip olmasıdır. Olası bir gelişme ile Millet ittifaki bileşenlerinin artması ve ittifak oyunun Cumhur ittifakının üzerine çıkması ihtimalini bertaraf etmek içindir.

Sistemde yapılan bu değişiklik, milletvekili listeleri üzerinde uzun ve stratejik bir çalışmayı gerektirmektedir.

Ne var ki, sistemdeki bu değişiklik sonucu, Millet İttifakı bu gelişmeye parelel olarak 5 parti tek (CHP ) listesinden girerken, Cumhur İtifakında MHP ile AK Parti ayrı listelerle seçim katılmaktadır.

Bakalım yapılan değişiklik ve listeler, hangi itifaka daha çok yarayacak?

Bitti.