12 Mart Muhtırası unutuldu mu?

Yayın: 12.03.2024 12:49 - Güncelleme: 12.04.2024 21:45

BEĞENDİM

ABONE OL

News

12 Mart Darbe Muhtırası’nın üzerinden 53 yıl geçti.

Unutuldu mu bilmem.

Ama ülkemizin tarihi açısından unutulmaması gereken bir dönemdir 12 Mart.

Çünkü ülkenin demokrasi alanındaki gerilemenin başlangıcıdır 12 Mart.

12 Mart’ta anayasada demokrasi aleyhine büyük değişiklikler yapılmış, 12 Eylül Anayasası’nın ve sonrasında gelen diktatoryal eğilimlerin ilk planlarının yapıldığı dönemdir 12 Mart.

Birkaç örnekle 1961 Anayasası’nda bulunan ve 12 Mart ile tırpanlanan demokrasiye ait temel hakları aktarayım.

61 Anayasası’nda;

1- Kuvvetler ayrılığı prensibi getirildi.

2- Hukuk devleti ilkesi benimsendi.

3- Tarafsız Cumhurbaşkanı ilkesi getirildi.

4- Sosyal Devlet anlayışı benimsendi.

5- Seçimlerin; serbest, eşit, gizli, tek dereceli ve nispi temsil sistemine göre yapılması benimsendi.

6- Çoğunlukçu demokrasi anlayışından çoğulcu demokrasi anlayışına geçildi.

7- Temel hak ve hürriyetlerle ilgili geniş düzenlemelere yer verildi.

8- Üniversitelere TRT’ye özerk statü tanındı.

9- Anayasa mahkemesi kuruldu

10- DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) kuruldu.

11- Birçok kuruma, anayasaya aykırılık davası açma hakkı verdi.

***

12 Mart 1971 yılında ordu bir darbe yaparak muhtıra verdi.

Sıkıyönetim ve cunta uygulamaları başlatıldı.

Nihat Erim Başbakanlığında yeni bir hükümet kuruldu.

Bu hükümet ilk iş olarak, 61 Anayasası’nın getirdiği özgürlük ortamını ve toplumun yasal haklarını, devletin otoritesinin zayıfladığı teziyle, önemli sınırlandırmalar getirdi.

Birkaç maddeyle aktarayım.

1- Yürütme güçlendirildi.

2- Bakanlar kuruluna KHK (Kanun Hükmünde Kararname) çıkarma yetkisi verildi.

3– Temel haklarda sınırlamalar getirildi.

4– Yargısal denetimde sınırlamalar getirildi.

5– Anayasa mahkemesine iptal davası açma hakkına sahip taraflarda sınırlamalar getirildi. (Sadece Cumhurbaşkanı ve ana muhalefet parti ile sınırlandırıldı)

6- Anayasa Mahkemesi’nin anayasa değişikliklerini ancak şekil yönünden denetleyebilmesi hükmü getirildi.

7– Danıştay’ın görev alanı kısıtlandı.

8- Devlet Güvenlik Mahkemeleri adı altında özel mahkemeler kuruldu.

9– TRT’nin ve üniversitelerin özerkliği azaltıldı.

Görüldüğü gibi, demokrasiden geri gidişin, diktatörlük alt yapısının temelleri 12 Mart’ta atıldı. Ardından 12 Eylül’de kurumsallaştırıldı.

Bu yürütme ağırlıklı diktatoryal modelleme, ondan sonraki hükümetlerin de oldukça hoşuna gitti.

***