Anadilimiz Türkçe için çaba gösterebilir miyiz?

Yayın: 25.02.2024 13:41 - Güncelleme: 29.02.2024 17:58

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Ne yazık ki köşe yazarlarımız, gazeteciler bile Türkçe konusunda yeterince özenli davranmıyorlar.

Dahası ‘ki’ ve ‘de’ ayırımını yanlış yazanlar var.

Oysa çok basit bir kuralı var bu işin…

‘De’ veya ‘ki’yi attığınızda anlam bozulması, kayması olmuyorsa ayrı yazılacak demektir.

Yok, her iki eki attığınızda sözcüğün, cümlenin anlamı bozuluyorsa bitişik yazılacak demektir.

****

1200x627 yazim kurallari konu anlatimi ayt tyt turkce yazim kurallari konu anlatimi ve cikmis sorular e1 1653303361006 1

Bu konuda en çok yanlışı şurada görüyorum: “Biz de geldik” veya ‘Ben de oradaydım’ derken ‘de’yi bitişik yazıyorlar.

Basit kuralımızı burada uygulayalım; ‘de’yi kaldır at, anlam bozulması oluyor mu?

Hayır.

Buradaki vurgu şudur, başkaları geldi ama ben ‘dahi’ geldim.

****

Son dönemlerde çok kullanılan bir yanlış var:

“Katılım sağladık.”

Eski sözcükle ifade edersem, iki ‘fiil’ yeni Türkçe ile söylersem iki ‘eylem’ yan yana gelmez, kullanılmaz.

‘Katıldık’ demek yeterli.

****

Tam da uzayla ilgili gelişmelerin gündeme geldiği günlerde benzer yanlışlara Lütfü Kırayoğlu büyüğümüz dikkat çekmişti:

“İniş yaptı, çıkış yaptı, kalkış yaptı, geliyor olacağım vs. O zaman oturuş yaptı da deyin.”

Haklı.

İndi, çıktı, kalktı, geldi sözcükleri yeterli değil mi?

Yapmak eylemini her yere sokuşturmanın anlamı ne?

****

Bir başka yanlışı da yeri gelmişken belirteyim:

“Atatürk Kapalı Spor Salonu!”

Yılmaz Akkılıç büyüğüm çok kızardı, “Açık salon var mı?” derdi.

Evet, spor salonu demek yeterli, kapalı vurgusuna gerek yok.

***

Yazarlarımızın en çok yaptığı yanlışlardan biri de noktalı virgülden sonra tümceye büyük harfle başlanması…

Türkçe’nin temel kurallarından biridir, noktadan sonra büyük harfle başlanır.

****

Şu yanlışa da dikkat çekmek isterim, ‘görünüyor’ sözcüğü yerine ‘gözüküyor’ sözcüğünün kullanılması…

***

Turk Dil Kurumu Kelime Yazimi Degistirdi

Türkçe konusunda sorunumuz şudur ki, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun ortaya koyduğu kurallar ile 12 Eylül cuntasının devletleştirdiği TDK arasında ciddi fark var.

“Bir olayı ifade eden kavramlar, sözcükler bitişik yazılır” diye öğrenmiştik.

Uluslararası, yeraltı gibi… Yeni TDK bunu ayrı yazıyor.

Sivrisinek artık bitişik yazılmalı; tıpkı ilkokul, ateşböceği, açıkoturum gibi…

İkilemeler ise ayrı yazılır, karıştırmayalım.

Baş başa, teke tek, yan yana, önünde sonunda gibi…

Ben halen eski TDK kurallarını kullanmaya çalışıyorum; size de öneririm.

****

Bu yazının dipnotu: 21 Şubat anadil günüydü. Dil insanın yurdudur, anadil insanın ana yurdudur. Ne demişti Mustafa Kemal Atatürk: ‘Türk ulusu Türk dilini başka dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.’ Dilde özleşmeyi savunanlar başka dillerin boyunduruğundan kurtarmaya çalışanlardır. Bağımsızlık savaşına devam etmeliyiz.

SİZİN İÇİN SEÇTİKLERİMİZ