4

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Özellikle Facebok’ta sıkça rastladığım bir cümle var, “beyenmiyorsan, çık git kardeşim… Bundan böyle falanca partiden olan benim arkadaşlığımdan çıksın.” vs gibi.

Ya da twitterda çokça, “engellendin” gönderileri.

Bu gönderilerin ve engellemelerin büyük bölümü, sürekli bir taciz ya da ahlaki nedenlerle değil, farklı görüş ve eleştiriye tahammülsüzlük ve muhalif görüşlerden temizlenmiş, temiz(!) bir sosyal medya sayfasına sahip olma.

Bu gelişme, önceleri televizyonlarda yaşandı. Bir zamanlar tartışma programlarına “karşıt ve alternatif görüşlerin temsilcileri” çağırılırdı.

Zamanla, tüm yorumcuların aynı görüşü değişik modellerle sunan insanların olduğu, bir şekle dönüştü.

Bu aynılaşma, zamanla ‘yankı odası’ denen modeli üretti.

Bu model de, toplumsal parçalanmanın, siyasal düşmanlığı körükleyen tehlikeli bir yere doğru sürüklendi.

YANKI ODASI NEDİR?

Yankı odası denen yer; aynı görüşteki insanların tartışmalı kuramları, peşin hükümlü görüşleri ve seçici haberlerinin paylaştığı bir ağ niteliği taşıyan iletişim gruplarıdır.  

Vikipedi’de, “yankı odası” şöyle açıklanmış:

“ Yankı Odası; bilgi, fikir veya inançların,  iletişim ve tekrarla güçlendirildiği bir durumun metaforik bir tanımlamasıdır.  Bir medya yankı odası içinde, kaynaklar genellikle tartışmasızdır ve karşıt görüşler sansürlenir veya yetersiz temsil edilir.”

YANKI ODALARI NASIL DOĞDU

Bu kavramı ilk kez, Tütün şirketi Philip Morris’te lobici olan John Scruggs, 1998’de kullanmıştı.

Scruggs, yankı odalarını iki mekanizma üzerinden kurgulamıştı:

Birincisi; aynı mesajın farklı kaynaklar tarafından tekrar edilmesi

İkincisi; birbirini tamamlayan farklı mesajların tek bir kaynaktan yayınlanmasıdır.

Siyaset ve medyanın önde gelen iki eleştirmenlerinden Kathleen Hall Jamieson ve Joseph N. Cappella 2008 yılında kavramı yerli yerine oturarak, “yankı odası (echo chamber) “ olarak isimlendirildi.

Onlara göre; Yankı odası: “hem mesajların kendi içinde iletilirken büyütüldüğü hem de mesajların çürütülmeden korunduğu yalıtılmış bir medya ortamının yaratılması” olarak tanımlandı.

Reklam ve Pazarlama uzmanlarından Süleyman Okan ise,Yankı odası etkisini şöyle anlatmaktadır: “Kapalı grupların sadece kendi aralarında konuştuklarını genel norm sanarak daha fazla konuşması, konuşulduğunu duydukça kendi dediklerine daha da güvenmesi ve daha çok konuşması ve  sonuçta, sadece kendi konuşmalardan oluşan, gerçekten uzak bir portrenin gerçek sanılmasıdır.”

YANKI ODASINDA KENDİ SESİMİZİ DUYUYORUZ

Bugün, bir yanıyla medyanın özellikle iktidar(lar) eliyle tekleşmesi, diğer yandan sosyal medyalarda ve kapalı WhatsApp guruplarında, kişilerin sadece kendi eğilimlerine uygun insanlarla olan iletişimi, toplumun neredeyse, yüzde 80’ini yankı odalarına hapsetmiştir.

Öyle ki, yaptığımız bir gönderi, aslında duygularımızı, görüşlerimizi, eğilimlerimizi, zevklerimizi haykırdığımız sesimizdir. Bu ses, alıcı dediğimiz takipte olan kişilere ulaşmakta, onlardan da içeriği benzer bir gönderi ile onun sesini aldığımızı varsaymaktayız.

Oysa aldığımız ses, kendi sesimizin tekrar bize dönen bir yankısından başka bir şey değildir.

BUGÜN GELİNEN DURUM

Bazen bizlere oldukça komik gelen ve bazılarını da öfkelendiren sokak röportajlarını izliyoruz.

Örneğin, hükümetin yapmış olduğu bir uygulama ya da zammın, muhalefet parti başkanları tarafından yapıldığını ve bu nedenle beddua edildiğini çokça dinleyeniniz olmuştur.

Ve durum aslında çok vahim hale gelmiştir.

Gelmiştir çünkü, bunun alt zeminini oluşturan şey, toplumu kutuplara ayırmaya müsait olan ve askeri disiplinin sivil uzantısı gibi duran, uygulanacak politikaları, tartışılarak ortak akılla değil, merkezden belirleyen, rakip partileri, düşman kabul eden, karşı taraf ile uzlaşma kültürü olmayan, ‘eleştiri’yi yıpratma, ‘özeleştiri’yi acizlik kabul eden siyasi partilerimiz hatta siyasi kültürümüzdür.

Buna şimdi yankı odaları şekline dönmüş bulunan medyalar ve sosyal medyalar eklenmiştir.   

FARKLI SES İSTEMİYORUZ AMA PARÇALANIYORUZ

Artık farklı sesin yarattığı itiraza, ne televizyonlarda, ne de facebookta, twitterda, watsappta bile razı değiliz. Muhaliflerden ve farklı görüşlerden temizlenmiş televizyonlar, yorum programları ve yorum haberler istiyoruz.

Artık, kendi facebook, twitter, watsapp sayfamızda, kendimiz gibi düşünen, kendimiz gibi konuşan, kendimiz gibi tepkiler veren insanlarla yürüttüğümüz, bu sahte iletişimin mutluluğunu yaşamak istiyoruz.

Evet, aradığımız bu. Sosyal medyalarımızda çok insan var, binlerce, onbinlerce, yüzbinlerce ve milyonlarca değişik gönderi. Hepsi rengarenk, hepsi fikir çeşitliliği gibi geliyor !..

Ama bir daha düşünün ve bir daha dinleyin lütfen;

O binlerce, rengarenk ve farklı insanlardan geliyormuş zannettiğimiz ses, aslında yankılanan kendi sesinizdir.

Çünkü yankı odasında olmayı yeğliyorsunuz ve kutuplaşmaya, parçalanmaya hizmet ediyorsunuz…